Muyassar tong saharda uygʻonib ketadi-yu, Alijonning bir tekis chuqur-chuqur nafas olishiga quloq solib, jimgina yotadi. «Qachon qaytganini bilmabman ham», deb oʻyladi u satin koʻrpadan boshini chiqarib. Devordagi osma soat besh marta zang uradi. Uning titroq sadollari uyning shiftiga, zardevorlar, kirpechlar osilgan devorlarga yumshoqqina urilib, singib ketadi. Uy ichi yana jimjit boʻlib qoladi. Soat kaftgiri sukunat qoʻynida goh sekin, goh qattiqroq chiqillayotganday boʻladi. Oy derazadan oʻychan moʻralaydi.
Muyassar erining yelkasidan quchgisi keladi-yu, oʻylab qoladi. «Charchagan, dam olsin...».
Muyassar tong saharda uygʻonib ketadi-yu, Alijonning bir tekis chuqur-chuqur nafas olishiga quloq solib, jimgina yotadi. «Qachon qaytganini bilmabman ham», deb oʻyladi u satin koʻrpadan boshini chiqarib. Devordagi osma soat besh marta zang uradi. Uning titroq sadollari uyning shiftiga, zardevorlar, kirpechlar osilgan devorlarga yumshoqqina urilib, singib ketadi. Uy ichi yana jimjit boʻlib qoladi. Soat kaftgiri sukunat qoʻynida goh sekin, goh qattiqroq chiqillayotganday boʻladi. Oy derazadan oʻychan moʻralaydi.
Muyassar erining yelkasidan quchgisi keladi-yu, oʻylab qoladi. «Charchagan, dam olsin...».U oʻrnidan ohista sirgʻalib chiqadi. Sandiq ustida yotgan nimchasini kiyib oladi-da, yana erining tepasiga keladi, uzoq qarab qoladi. Alijonning keng, tarang peshonasiga mayda ter tepchib chiqibdi. «Bechoraginam, — deb oʻyladi Muyassar undan koʻz uzmay, — biram toliqibdiki, doʻppisini ham olib qoʻymabdi».
U erining peshonasini kafti bilan avaylab artadi. Keyin ayvonga chiqadi.
Ayvon labiga tegib turgan gultojixoʻrozlar boshida, hovli etagida uyib qoʻyilgan gʻoʻzapoyalar ustida shabnam yaltiraydi. Yum-yumaloq toʻlin oy qishloqni oʻzining nurli yoʻrgagiga oʻrab, uyquga, shirin tong uyqusiga chorlaydi, unda-munda yulduzlar mudraydi. Ammo qishloq allaqachon uygʻongan. Har qaysi hovlining burchagida tunning baxmal pardasini parchalab oʻt yaltiraydi: odamlar tandirlariga olov yoqishgan.
Muyassar ham ayvondan chaqqon sakrab tushadi-yu, samovarga oʻt tashlaydi. Keyin oʻchoqboshidan suprani olib kelib, choʻkkalab oʻtyrgancha xamir qoradi. Togʻorani dasturxon bilan oʻrab-chirmab, hovli burchagidagi uyilib yotgan gʻoʻzapoyalar oldiga boradi. Bir quchoq gʻoʻzapoya olayotganida, qoʻllarini havoda muallaq tutgancha toʻxtab qoladi. Dastak devorning orqasidagi, qoʻshni hovlidagi bir tup oʻrikning duv toʻkila boshlagan yaproqlari tong shamolida ohista pirpiraydi. Muyassarning yaqingina oʻtmishini, kechagi kunlarini yodiga solganday shivirlaydi. Bir paytlar mana shu oʻrik shoxiga arqon ilib argʻimchoq uchardi. Shu oʻrikning gʻoʻrasini birinchi boʻlib oʻzi yerdi.
Endi u shoʻx qizaloq emas, kelin. Devor-darmiyon qoʻshnisiga tushgan. Dadasi ham ularga — Muyassar bilan Alijonga oʻz qoʻli bilan fotiha bergan. «Alijon yaxshi yigit, oʻzimizning sinashta bola. Yetim oʻsgan. Bir-biriga koʻngil qoʻyibdi, boʻldi-da!», degan.
Muyassar toʻy kuni dadasi qanchalik uzundan-uzun duo qilganini eslab jilmayib qoʻyadi-yu, gʻoʻzaloyani olib tez-tez yurib ketadi. Qoq-quruq gʻoʻzapoya gup etib yonadi, yuziga olov tafti uradi. U endi uy tomonga yurganida buzoq ma’raydi. Sigir ham Muyassarning qadam tovushlaridan uygʻonganday asta moʻ‘rab qoʻyadi.
Muyassar ayvon labidagi kattakon sirli chelakni koʻtarib, xashak isi anqib turgan ogʻilxonaga kiradi. Nimqorongʻi burchakda yotgan sigir pishillab oʻrnidan turadi.
«Tagi hoʻl boʻlibdi, tozalash kerak», deb oʻylaydi u. Keyin sigirning yelinini hoʻllangan eski sochiq bilan tozalab artadi-da, choʻqqayib oʻtirgancha sogʻa bosh-laydi. Iliq sut tomchilari chelakka shovillab tushib, koʻpirib ketadi, bilaklariga sachraydi.
Chelak toʻlganidan keyin qoziq atrofida aylanib, onasiga talpinayotgan buzoqchaning arqonini yechib yuboradi. Buzoq shodon dikonglab sigir tagiga kirib ketadi.
Muyassar bolalikdan odat boʻlib qolgan chaqqonlik bilan non yasaydi. Bir savat qilib tandir oldiga koʻtarib boradi, bitta-bittadan yopa boshlaydi. Oxirgi nonni yopadi-yu, yengil nafas oladi.
— Muyas!..
U erining ovozini eshitib, chaqqon burilib qaraydi. Beqasam toʻnini yelkasiga tashlab olgan Alijon aivon labida unga qarab turibdi.
— Keling! — deydi Muyassar obdastaga suv quya turib.
Alijon ayvondan ildam tushib, gulzor labiga keladi. Muyassarga tikilib jilmayadi.
— Punktda navbat kutish yomon-da, Muyas... Har kecha yuztalab mashina qatorlashib ketadi. Qoʻyib bersa tong otguncha turaverasan kishi, — deydi sekingina. Muyassar uning kecha uyga barvaqt qaytolmagani uchun uzr soʻrayotganini tushunadi.
Erining baquvvat yelkasidan ushlab jilmayadi...
— Engashing.
Alijon ham uning arazlamaganini payqaydi-yu, boshini quyi soladi.
— Mana, boshim sizniki, — deydi kulib.
Muyassar suv quya boshlaydi. Alijon muzday suvdan seskanib, pishqira-pishqira yuvinadi.
— Yuvinayotganingizda har doim otga oʻxshab pishqirasiz-a... Qarang, koʻylagimni jiqqa suv qilib yubordingiz, — deydi Muyassar hoʻl boʻlgan etaklarini koʻrsatib.
Alijon boshini koʻtarib astoydil yalinadi:
— Hech boʻlmasa toychoq deng, Muyas.
Muyassar uning yosh bolalarday boshini bir yonga tashlab turishiga qarab, kulib yuboradi.
Shu ondayoq tandirdagi non esiga tushib, yuguradi. Qoʻllari kuya-kuya bir savat non uzib oladi. Tong yorishadi, tun qushi qop-qora qanotlarini yigʻib, qishloq ustidan olislarga uchib ketadi-da, chor-atrof odatdagi qiy-chuvga toʻlib-toshadi.
Ikkovlari shosha-pisha shirchoy ichishadi. Alijon tushlik ovqatini belbogʻiga tugadiyu mashinasining yoniga ketadi. Darvozaxona tomondan motorning guldiragan ovozi eshitiladi. Kabina eshiklari qarsillab yopiladi.
Muyassar uyni naridan-beri yigʻishtiradi-da, ikki chetida qator-qator teraklar shovillab turgan toshloq yoʻldan dalaga tomon yurib ketadi. Uzoqda, togʻ ortidan quyosh bosh koʻtaradi. Qishloq suv quyganday jimib qoladi. Paxtazor katta-kichik hammani, maktab bolalarigacha domiga tortgan.
Muyassar etakni beliga bogʻlab olgancha paykalga shoʻngʻiydi. Paxtalar yonogʻiga ilingan qirov sekin-sekin shudringga aylanadi. U esini taniganidan beri oʻrganib ketgan ishini tagʻin qaytadan boshlaydi. Zum oʻtmay etak toʻlib-toshadi. Bora-bora beli zirqillab ogʻriy boshlaydi. Zax, yumshoq egat ichiga etakni agʻdaradi-yu, yana qayta bogʻlaydi. Koʻz oʻngidan oʻnlab, yuzlab, minglab chanoqlar birma-bir oʻtadi. Goho shunday boshi aylanib ketadiki, koʻzini yumsa, tasavvurda oppoq chanoqlardan boshqa hech narsa koʻrinmay qoladi. Ammo u toʻxtamaydi. Engashib oldinga intilaveradi,
Peshinga yaqin kun qizdira boshlaydi. Muyassar nimchasini yechib tashlab, tagʻin gʻoʻzalar orasiga shoʻngʻiydi. Shu payt muloyim kuz quyoshida erigan yumshoqqina havoni titratib, tabelchi Shoqosim akaning tanish ovozi yangraydi.
— Hoy, ho-oy, qizlarov, ovqatga-e-e! Uning tovushi paxtazor ustida anchagacha elas-elas sado berib turadi.
Muyassar tergan paxtalarini uyib, etakka bosadi, yukning ogʻirligidanmi, oʻyga tolibmi, boshini quyi solgancha, xirmonga chiqib boradi.
Shoqosim aka etakni temir taroziga qoʻyib, toshni